De financiële sector heeft de neiging om elke crisis niet zozeer op te lossen als wel even in de koelkast te zetten en er dan een jaar of tien later weer door verrast te worden. Hoogleraar economie Mariana Mazzucato schetst hoe we ons opnieuw vrolijk richting de afgrond begeven, terwijl iedereen doet alsof er niets aan de hand is.
Economie op het randje van de afgrond, maar doe alsof je het niet ziet
We bevinden ons in een staat van permanente bijna-crisis. Het enige wat de boel nog draaiende houdt, is collectieve ontkenning en een hoop overheidsgeld.
De wereldeconomie zit in een neerwaartse spiraal. We zitten eigenlijk in een bipolaire, schizofrene toestand. Het gaat economisch steeds slechter, maar omdat de overheid telkens bijspringt en een echte crisis weet te voorkomen, lijkt het alsof we alles onder controle hebben. De fundamentele problemen worden echter nooit aangepakt.
Verder blijven bedrijven én banken zwaar in gebreke inzake geduldige financiering die niet uit is op onmiddellijke winst. Groei wordt alleen door consumptie aangewakkerd. Er moet veel gerichter geïnvesteerd worden in de reële economie. Door de banken, maar ook door de overheid.
De economie groeit alleen als we allemaal blijven kopen, of liever: blijven lenen om te kunnen blijven kopen. Maar wat gebeurt er als consumenten beseffen dat hun koopkracht verdampt terwijl hun schulden blijven groeien? Juist: we kijken elkaar ongemakkelijk aan en hopen dat iemand anders het probleem oplost.
Sparen of spenderen? Een catch-22 met bankruns als desert
Particuliere consumptie aanwakkeren is geen evidentie als de inflatie de pan uit rijst. België heeft momenteel de hoogste inflatie van de hele Eurozone. En alsof dat nog niet genoeg is, lijkt spaargeld ook niet langer veilig. Kijk maar naar het (nakende) faillissement van Optima Bank. Wolfgang Munchau van de Financial Times waarschuwt:
Er is de vrees voor een negatieve rente. In België kunnen de banken die niet doorberekenen aan hun klanten, maar als dat wel gebeurt, wordt gevreesd voor een bank run.
Je geld laten staan betekent verlies. Het opnemen betekent paniek. En we noemen dit een stabiel financieel systeem?
De vraag is niet of er een nieuwe bankencrisis komt, maar wanneer. Tot die tijd blijven we vrolijk investeren in vastgoedbubbels, schimmige financiële producten en de illusie dat de markt zichzelf reguleert.
Geschreven door Berber Verpoest als Zit er een nieuwe bankencrisis aan te komen? in MO* Magazine (Zomer 2016, p. 9).