Kate Winslet in Titanic

Momenteel toont het Mode­mu­se­um Has­selt een col­lec­tie vrouwen­mode met stukken uit de 20ste eeuw. Enkele weken gele­den kre­gen we een per­soon­lijke rondlei­d­ing door con­ser­va­trice Romy Cockx. Die leer­den we ken­nen tij­dens een filmevent naar aan­lei­d­ing van de 3D-ver­sie van Titan­ic. Voor dit event op het Zuidert­er­ras in Antwer­pen waren enkele authen­tieke sil­hou­et­ten aan­wezig uit de tijd van Titan­ic (1912). Van het een kwam het ander en zo beland­den we in Has­selt voor een per­soon­lijke rondlei­d­ing.1De ten­toon­stelling Dress­ing the 20th Century/ De 20ste Eeuw Aangek­leed loopt nog tot 6 jan­u­ari 2013 in het Mode­mu­se­um Has­selt. De foto’s zijn afkom­stig uit de Col­lec­tie Mode­mu­se­um Has­selt.

De voor­bi­je eeuw ken­merk­te zich door een hoog tem­po aan opeen­vol­gende sti­jlen. Tech­nolo­gie, economie, cul­tu­ur en sociale veran­derin­gen gaven telkens een nieuwe invulling aan het begrip ‘mode’. Ook de rol van ontwer­pers veran­derde. Was Par­i­js in het begin van de eeuw nog de onbe­twiste mod­e­hoofd­stad, dan zal dit onder invloed van de glob­alis­er­ing ook uit­waaien naar Ameri­ka, Ital­ië, Groot-Brit­tan­nië en Japan.

Belle Epoque

De 19de eeuwse tijdgeest leefde nog sterk door in de peri­ode 1900–1914. De Nou­veau Riche toon­den hun rijk­dom in lux­ueuze vrouwen­kled­ing. Ook klasse en leefti­jd kon je aflezen van de mode. Afwijken van de trend leed tot sociale uit­sluit­ing en spot.

Jeanne Lanvin jurk uit 1909
Jeanne Lan­vin jurk uit 1909
Rijke vrouwen droe­gen ver­schil­lend lagen onderkled­ing en had­den een huis­meid nodig bij het aan­kle­den. Het S‑vormige sil­hou­et accentueerde de boezem. Steeds meer vrouwen gin­gen uit werken en hier­voor was een getailleerd man­tel­pak­je met blouse ideaal. De mid­den­klasse kocht haar kledij via waren­huizen.

Nieuwe sti­jlen wer­den ver­spreid via modemagazines. Een vlaag van oriën­tal­isme bracht schree­uw­erige en exo­tis­che kleuren mee. Ontwer­p­er Paul Poiret lei­d­de de mode naar een lan­gere en small­ere lijn. Veel vrouwen adopteer­den de sti­jl van Poiret, en dan vooral de hobbezak: een rok die onder­aan zeer smal werd.

WOI & Roaring Twenties

Werel­door­log I veran­derde de mode op vlak van ontwerp, stof­fen en pro­duc­tie. Veel ontwer­pers inte­greer­den mil­i­taire invloe­den in hun dagelijkse kledij: kakik­leurige jas­jes met zakken, sti­jlvolle trench­coats van Burber­ry, etc. Donkere kled­ing over­heerst de sobere tijds­geest. De actie­vere rol van de vrouw maak­te prak­tis­che kled­ing essen­tieel en er wer­den zelfs broeken gedra­gen.

Na de oor­log vereen­voudi­gen de lij­nen, met nadruk op kwaliteitvolle pret-à-porter en sportk­led­ing. Er ontstaan twee trends: tra­di­tion­eel, roman­tisch en vrouwelijk (Lan­vin, Paquin, Doucet) ver­sus mod­erne garçon­nelook (Chanel).

Channel little black dress, 1924
Chan­nel lit­tle black dress, 1924
Gabrielle Chanel bracht man­nelijke ele­menten in de vrouwen­mode. De aan­vaard­ing van broeken in dames­mode was rad­i­caal. In 1923 lanceerde ze haar lit­tle black dress en werd zwart de kleur van ele­gantie. Daar haar een­voudi­ge snit was deze sti­jl vrij een­voudig na te mak­en, wat tot hij zich snel ver­sprei­d­de over Europa en Ameri­ka.

Deze jon­gen­sachtige sti­jl vereiste een lang en slank sil­hou­et. Slechts weinig vrouwen kon­den aan die smalle lij­nen vol­doen.

Elegante jaren ’30

Door de beurscrash (1929) en depressie moesten ontwer­pers op zoek naar min­der arbei­dsin­ten­sieve en goed­kopere tech­nieken. Nieuwe mod­e­huizen open­den hun deuren: Cristóbal Balen­ci­a­ga, Jacques Fath en Jean Dessès. Par­i­js dom­i­neerde maar kreeg con­cur­ren­tie van Lon­den en New York. Via films had ook Hol­ly­wood een grote invloed op de mode.

Lin­eaire ontwer­pen veran­der­den in zachtere, ges­culp­tureerde modes die de vrouwelijke vor­men benadruk­ten. De boezem werd niet langer platge­drukt en een riem benadruk­te de taille.

Elegante mode van de jaren 1930
Ele­gante mode van de jaren 1930

Wereldoorlog II

In vre­des­ti­jd bepaalde con­sump­tie het mode­beeld; tij­dens Werel­door­log II (1939–1945) werd de sti­jl gedreven door prak­tis­che noodza­ak. Een beperk­te maar veelz­i­jdi­ge mode.

Door de Duitse bezetting van Par­i­js kwam de dom­i­nante posi­tie van de licht­stad in het gedrang. Heel wat Franse huizen bleven actief maar pro­duceer­den onze toezicht van de bezetter. Dat bemoeil­ijk­te de ver­sprei­d­ing van nieuwe sti­jlen. Buiten­landse mod­est­e­den als Lon­den en New York prof­i­teer­den van deze iso­latie.

Mode tijdens de Tweede Wereldoorlog
Mode tij­dens de Tweede Werel­door­log

New Look

De wereld zette zich af van oor­logsmode en greep terug naar de nos­tal­gis­che Belle Epoque. Schaamteloze luxe met korset­ten voor een ver­moei­de bevolk­ing die een betere toekomst wou creëren. Ontwer­pers ruilden het hoekige sil­hou­et in voor een zachtere lijn. Een over­dreven vrouwelijk figu­ur werd gepro­moot, want vrouwen moesten hun baan opgeven en terugk­eren naar het huishouden.

Dior jurk, 1958
Dior jurk, 1958
Par­i­js her­stelde vrij snel als mod­e­hoofd­stad. In 1946 opende Chris­t­ian Dior zijn cou­ture­huis en pre­sen­teerde een jaar lat­er zijn eerste zomer­col­lec­tie, de New Look. Smalle schoud­ers, super­slanke inges­no­erde taille en brede lange rokken.

Jon­geren ontwikkelden een eigen sti­jl die zich afzette van de heersende trend. Iro­nisch genoeg wer­den deze trends lat­er opgepikt en opgenomen in de haute cou­ture. Iedereen kopieerde iedereen.

Swinging Sixties

De mode weer­spiegelde moder­niteit en weten­schap­pelijke vooruit­gang. Onder invloed van economisch her­s­tel speelde con­sump­tie opnieuw een belan­grijke rol, wat lei­d­de tot een weg­w­er­p­cul­tu­ur; kledij werd niet langer afge­dra­gen.

Yves Saint Laurent, le smoking
Yves Saint Lau­rent, le smok­ing
Par­i­js behield haar posi­tie dankz­ij ontwer­pers als Pierre Cardin en André Cour­règes met hun Space Age mode. Yves Saint Lau­rent bew­erk­te klassieke kled­ingstukken tot nieuwe ver­sies en intro­duceerde in 1966 zijn le smok­ing, afgeleid van het man­nen­pak.

Vol­wasse­nen bleven zich vrouwelijk en ele­gant kle­den. Jon­geren­cul­tu­ur zette zich daarte­gen af en men droeg minirokjes. Sti­jl werd vanaf nu gedicteerd door de straat, en het swin­gende Lon­den had een grote invloed op de mode.

Nostalgische jaren ’70

Een ste­vig anti-estab­lish­ment gevoel beheer­ste de tijdgeest. Mode was een per­soon­lijke keuze, los van wat ontwer­pers deden. Hip­pies verzetten zich tegen moder­niteit en zocht­en inspi­ratie in niet-west­erse, eth­nic look.

Twee opval­lende trends bepaalden mee de mode:

  1. De minirok en driehoekig sil­hou­et wer­den ver­van­gen door de midi- en maxirok en een lan­gere, smalle lijn.
  2. De broek groei­de uit tot een vaste waarde in kleerkast van iedere vrouw.

Yves Saint Laurent, ensemble, 1976
Yves Saint Lau­rent, ensem­ble, 1976
Par­i­js kreeg ste­vige con­cur­ren­tie van New York en Milaan. Yves Saint Lau­rent bleef toon­aangevend. Hij zocht inspi­ratie in vreemde cul­turen en tra­di­ties en creëerde zo de eth­nic look. De bloeiende Ital­i­aanse mode-indus­trie maak­te furore met namen als Gior­gio Armani, Gian­ni Ver­sace en Valenti­no die glam­oureuze kledij ontwierp voor Jacky Onas­sis en Elis­a­beth Tay­lor.

Power Dressing

De economie boomde en meer vrouwen gin­gen werken. Een breedgeschoud­erde pow­er suit straalde autoriteit uit. Dit brede pak had vooral suc­ces in Ital­ië en de Verenigde Stat­en.

Lux­u­eze mode met duidelijk zicht­bare logo’s moest de sta­tus en rijk­dom van de drager tonen. Mod­e­huizen wer­den steeds grot­er en gin­gen zich meer toe­leggen op mer­chan­dis­ing.

  • In Par­i­js: Dior, Chanel,Yves Saint Lau­rent, Ungaro en Givenchy.
  • In New York: Ralph Lau­ren, Calvin Klein en Don­na Karan.
  • In Ital­ië: Armani, Fen­di, Valenti­no en Ver­sace.

Jean-Paul Gaultier, bustier
Jean-Paul Gaulti­er, busti­er
De geves­tigde mod­e­huizen bleven zich con­cen­tr­eren op klassieke kledij en avond­jurken. Chanel kreeg een boost met de komst van Karl Lager­feld in 1983. Begin jaren ’80 schopte een jon­gere gen­er­atie tegen de sch­enen van deze high fash­ion. Jean Paul Gaulti­er taste de gren­zen af tussen man­nen- en vrouwen­mode en zorgde voor heel wat dis­cussie omtrent gen­der.

Globale mode

Na de beurscrash van 1986 zette men zich af tegen de over­con­sump­tie van de jaren ’80. De cat­walk zorgde niet langer voor inspi­ratie en ontwer­pers zocht­en opnieuw authen­ticiteit in sub­cul­turen op straat. Men zocht voort­durende inspi­ratie in eerdere peri­odes, sti­jlen en cul­turen.

Par­i­js werd over­spoeld door nieuwe ontwer­pers en invloe­den. Men ging zich meer toe­leggen op con­fec­tie. Goed­kopere lij­nen ver­sch­enen op de cat­walks en acces­soires als hand­tassen wor­den onont­beer­lijk. Zo tilde Marc Jacobs de Louis Vuit­ton tas naar een nieuw niveau. Kledij met een merk­naam werd toe­ganke­lijk voor een breed pub­liek.

Ook aan het einde van de 20ste eeuw bleef mode een belan­grijke bron van cul­turele pro­duc­tie. Tele­visie zorgde voor steeds snellere evo­lu­tie van modes en via inter­net kon met 24/7 online winke­len.

Gepubliceerd door Stijn Vogels

Natural born probleemoplosser met een oog voor usability, design, trends en details. Professioneel bezig met letterwoorden als SEO, SEA, SMO, DIY en CYA.

Laat een reactie achter

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *