Tussenkomst in Syrië, en de argumenten voor/tegen

Sinds 2011 is het al onrustig in Syrië, om niet te zeggen: er is een vol­waardi­ge burg­eroor­log aan de gang. Het min­der­hei­d­sregime van Assad en zijn Alaw­i­etis­che achter­ban kri­jgt ste­un van sji­itisch Iran en Hezbol­lah. Maar dat is niet genoeg om een tegengewicht te bieden aan de algemene onrust en mil­i­taire ste­un aan de rebellen vanu­it soen­ni­tisch Sau­di-Ara­bië en de golf­s­tat­en. Twee externe macht­en vecht­en een oor­log­je uit op het grondge­bied van een derde land.

Tot zover deze veel te beknopte sit­u­ati­eschets. Pas de voor­bi­je weken over­we­gen West­erse lan­den een mil­i­taire tussenkomst in dit wespennest. Alvast enkele bewee­gre­de­nen voor en tegen, deels overgenomen uit een artikel van Jan Van Hes­s­che¹Jan Van Hes­s­che, De dilemma’s bij een moreel juiste keuze, De Tijd, 27 augus­tus 2013, p. 4. en voorzien van eigen com­men­taar.

Moreel

Gruwel­beelden van de gif­gasaan­val in Dam­as­cus mak­en duidelijk dat een grens over­schre­den is. Het zou helpen moesten onder­zoek­ers van de Verenigde Naties con­creet kun­nen aan­to­nen dat het regime van Bashar al-Assad onte­gen­spreke­lijk de schuldige is. Uit­er­aard bli­jft het oppassen voor pro­pa­gan­da, een veel­ge­bruik­te vuile truc uit iedere oor­log.

Politiek

Hoogst­waarschi­jn­lijk komen er wel luchtaan­vallen maar geen grondtroepen. Er was al meer­maals sprake van ‘no boots on the ground’. Sowiesoe heeft Oba­ma eerst toestem­ming nodig van het par­lement, maar dat is pas op 9 sep­tem­ber terug uit zomer­reces. Het lijkt me weinig waarschi­jn­lijk dat men daarop zal wacht­en. Dit deel van de Amerikaanse grondwet werd de voor­bi­je decen­nia al vak­er genegeerd.

Vanu­it de VN Vei­lighei­d­sraad komt er waarschi­jn­lijk ook geen toestem­ming. Rus­land gebruikt waarschi­jn­lijk zijn veto, , al zou het kun­nen dat Chi­na zich nog onthouden zal van de stem­ming. Waarom die twee? Wel…

Strategisch

De Russen onder­houden ban­den met Syrië. Er is zelfs een ‘marineba­sis’ in Tar­tus, al is dat niet meer dan aan­leg­steiger. Het Krem­lin beschouwt deze burg­eroor­log als een kwest­ie van ‘interne poli­tiek’. Dat is natu­urlijk dikke bull­shit.² “In ruil voor het niet uit­spreken van zijn veto [in de stri­jd in Libië] ontv­ing Rus­land aller­lei beloften en garanties, die waarde­loos bleken toen een paar maan­den lat­er Qad­hafi werd doo­dgeschoten na een NAVO-bom­barde­ment. Daarmee stond een streep door de con­tracten van Rus­sis­che spoor­we­gen in het land en was Rus­land in het Mid­den-Oost­en de gebeten hond. Gebeurtenis­sen die kwaad bloed hebben gezet bin­nen de muren van het min­is­terie van Buiten­landse Zak­en in Mosk­ou.” — Olaf Koens, Waarom Rus­land Assad bli­jft ste­unen, De Tijd, 29 augus­tus 2013, p. 4.  Het enige wat telt voor Rus­land is ima­go: Vladimir Poet­in wil op het wereld­toneel gezien wor­den als een grote spel­er van een land waar nie­mand omheen kan. Opnieuw zo’n kat in een zak als in het Libië-sce­nario wil hij ver­mi­j­den.

De Chinezen sloten han­delsver­dra­gen met Syrië ter waarde van $2,4 mil­jard. Het gaat hier vooral om olie: de staats­bedri­jven Sinochem en Chi­na Nation­al Petro­le­um Cor­po­ra­tion zijn aan­deel­houd­ers van de groot­ste Syrische oliebedri­jven en investeerde mil­jar­den  in explo­ratie.³Jan Van Hes­s­che, Zijder­oute bindt Chi­na en Syrië nog steeds, De Tijd, 29 augus­tus 2013, p. 4.

En wat als Assad valt? Geen enkele van de rebel­len­groepen is sterk genoeg om het poli­tieke machtsvac­uüm op te vullen. Dat maakt de gevol­gen nog moeil­ijk­er in te schat­ten. In tegen­stelling tot Libië is Syrië iets bergachtiger met een open hin­ter­land, wat vol­gens mij eerder lijkt op een sit­u­atie als Afghanistan: een lang­durige achter­hoedestri­jd met het poten­tieel om de buur­lan­den te infecteren.

Juridisch

Het gebruik van gif­gas was duidelijk een schend­ing van de con­ven­tie van Génève.

Naar het schi­jnt zouden de adviseurs van Oba­ma ook een gelijkaardig sce­nario als in Koso­vo in gedacht­en hebben.

Uit die ‘juiste’ oor­log puur­den de VN de zoge­naamde R2P-doc­trine, de Respon­si­bil­i­ty to Pro­tect. […] De R2P-norm lag onder meer aan de basis van recente inter­ven­ties in Ivoorkust, Mali en Libië. Enig ver­schil: daar­bij was er telkens wel una­nimiteit in de VN-Vei­lighei­d­sraad. In Koso­vo was de con­text dan weer totaal anders: een west­ers orgaan als de NAVO, dat met Turk­i­je slechts één islami­tis­che lid­staat heeft, lat­en ingri­jpen in Europa ligt een pak min­der gevoelig dan inter­veniëren in de Ara­bis­che wereld. Ste­un van Sau­di-Ara­bië en de Golf­s­tat­en lijkt dan ook een voor­waarde in Syrië.

Mij lijkt het inter­es­san­ter om een de strate­gie van Libië te herge­bruiken: maak er een eerlijke stri­jd van door de lucht­macht te blokkeren, en laat ze het intern op de grond uitvecht­en met alle gevol­gen van dien.

Financieel

Niet veel mogelijkhe­den:

• Syrische rebellen trainen, advis­eren en bewape­nen: $500 miljoen per jaar.
• Luchtaan­vallen, een no-fly zone installeren, buffer­zones bin­nen Syrië opricht­en en de con­t­role ver­w­er­ven over Assad’s arse­naal aan chemis­che wapens: $1 mil­jard per maand.

Dat kan dus al serieus tellen. Ik verwacht dat een beperk­te coal­i­tie zijn arse­naal zal inzetten, en dat de andere meelop­ers hun por­tie van de reken­ing mogen afdokken. Het­zelfde ver­haal als bij de Tweede Gol­foor­log.