Tussenkomst in Syrië, en de argumenten voor/tegen

Sinds 2011 is het al onrustig in Syrië, om niet te zeggen: er is een volwaardige burgeroorlog aan de gang. Het minderheidsregime van Assad en zijn Alawietische achterban krijgt steun van sjiitisch Iran en Hezbollah. Maar dat is niet genoeg om een tegengewicht te bieden aan de algemene onrust en militaire steun aan de rebellen vanuit soennitisch Saudi-Arabië en de golfstaten. Twee externe machten vechten een oorlogje uit op het grondgebied van een derde land.

Tot zover deze veel te beknopte situatieschets. Pas de voorbije weken overwegen Westerse landen een militaire tussenkomst in dit wespennest. Alvast enkele beweegredenen voor en tegen, deels overgenomen uit een artikel van Jan Van Hessche¹Jan Van Hessche, De dilemma’s bij een moreel juiste keuze, De Tijd, 27 augustus 2013, p. 4. en voorzien van eigen commentaar.

Moreel

Gruwelbeelden van de gifgasaanval in Damascus maken duidelijk dat een grens overschreden is. Het zou helpen moesten onderzoekers van de Verenigde Naties concreet kunnen aantonen dat het regime van Bashar al-Assad ontegensprekelijk de schuldige is. Uiteraard blijft het oppassen voor propaganda, een veelgebruikte vuile truc uit iedere oorlog.

Politiek

Hoogstwaarschijnlijk komen er wel luchtaanvallen maar geen grondtroepen. Er was al meermaals sprake van ‘no boots on the ground’. Sowiesoe heeft Obama eerst toestemming nodig van het parlement, maar dat is pas op 9 september terug uit zomerreces. Het lijkt me weinig waarschijnlijk dat men daarop zal wachten. Dit deel van de Amerikaanse grondwet werd de voorbije decennia al vaker genegeerd.

Vanuit de VN Veiligheidsraad komt er waarschijnlijk ook geen toestemming. Rusland gebruikt waarschijnlijk zijn veto, , al zou het kunnen dat China zich nog onthouden zal van de stemming. Waarom die twee? Wel…

Strategisch

De Russen onderhouden banden met Syrië. Er is zelfs een ‘marinebasis’ in Tartus, al is dat niet meer dan aanlegsteiger. Het Kremlin beschouwt deze burgeroorlog als een kwestie van ‘interne politiek’. Dat is natuurlijk dikke bullshit.² “In ruil voor het niet uitspreken van zijn veto [in de strijd in Libië] ontving Rusland allerlei beloften en garanties, die waardeloos bleken toen een paar maanden later Qadhafi werd doodgeschoten na een NAVO-bombardement. Daarmee stond een streep door de contracten van Russische spoorwegen in het land en was Rusland in het Midden-Oosten de gebeten hond. Gebeurtenissen die kwaad bloed hebben gezet binnen de muren van het ministerie van Buitenlandse Zaken in Moskou.” — Olaf Koens, Waarom Rusland Assad blijft steunen, De Tijd, 29 augustus 2013, p. 4.  Het enige wat telt voor Rusland is imago: Vladimir Poetin wil op het wereldtoneel gezien worden als een grote speler van een land waar niemand omheen kan. Opnieuw zo’n kat in een zak als in het Libië-scenario wil hij vermijden.

De Chinezen sloten handelsverdragen met Syrië ter waarde van $2,4 miljard. Het gaat hier vooral om olie: de staatsbedrijven Sinochem en China National Petroleum Corporation zijn aandeelhouders van de grootste Syrische oliebedrijven en investeerde miljarden  in exploratie.³Jan Van Hessche, Zijderoute bindt China en Syrië nog steeds, De Tijd, 29 augustus 2013, p. 4.

En wat als Assad valt? Geen enkele van de rebellengroepen is sterk genoeg om het politieke machtsvacuüm op te vullen. Dat maakt de gevolgen nog moeilijker in te schatten. In tegenstelling tot Libië is Syrië iets bergachtiger met een open hinterland, wat volgens mij eerder lijkt op een situatie als Afghanistan: een langdurige achterhoedestrijd met het potentieel om de buurlanden te infecteren.

Juridisch

Het gebruik van gifgas was duidelijk een schending van de conventie van Génève.

Naar het schijnt zouden de adviseurs van Obama ook een gelijkaardig scenario als in Kosovo in gedachten hebben.

Uit die ‘juiste’ oorlog puurden de VN de zogenaamde R2P-doctrine, de Responsibility to Protect. […] De R2P-norm lag onder meer aan de basis van recente interventies in Ivoorkust, Mali en Libië. Enig verschil: daarbij was er telkens wel unanimiteit in de VN-Veiligheidsraad. In Kosovo was de context dan weer totaal anders: een westers orgaan als de NAVO, dat met Turkije slechts één islamitische lidstaat heeft, laten ingrijpen in Europa ligt een pak minder gevoelig dan interveniëren in de Arabische wereld. Steun van Saudi-Arabië en de Golfstaten lijkt dan ook een voorwaarde in Syrië.

Mij lijkt het interessanter om een de strategie van Libië te hergebruiken: maak er een eerlijke strijd van door de luchtmacht te blokkeren, en laat ze het intern op de grond uitvechten met alle gevolgen van dien.

Financieel

Niet veel mogelijkheden:

• Syrische rebellen trainen, adviseren en bewapenen: $500 miljoen per jaar.
• Luchtaanvallen, een no-fly zone installeren, bufferzones binnen Syrië oprichten en de controle verwerven over Assad’s arsenaal aan chemische wapens: $1 miljard per maand.

Dat kan dus al serieus tellen. Ik verwacht dat een beperkte coalitie zijn arsenaal zal inzetten, en dat de andere meelopers hun portie van de rekening mogen afdokken. Hetzelfde verhaal als bij de Tweede Golfoorlog.