Niets is wat het lijkt. Een eerste indruk is niet meer dan dat. In muziek kan je diezelfde dubbelzinnigheid herkennen. Soms is de betekenis verloren gegaan omdat er te veel tijd verstreken is tussen toen en nu. Neem bijvoorbeeld Nikita van Elton John, de opbeurende noot van deze zondagochtend.
De oppervlakkige luisteraar hoort wat hij horen wil en verwacht: een nummer over liefde en verlangen naar het onbereikbare. De woorden die hij gebruikt zijn daarbij vanzelfsprekend. Ik heb je nodig. Ik wil je in m’n armen.
Oh Nikita you will never know anything about my home
I’ll never know how good it feels to hold you
Nikita I need you so
Oh Nikita is the other side of any given line in time
Counting ten tin soldiers in a row
Oh no, Nikita you’ll never know
Het nummer krijgt een volledig andere dimensie wanneer je het kan plaatsen in zijn juiste context. John bracht het nummer uit in 1985, in een wereld waar het communistische blok van de Sovjet-Unie nog bestond. Met zijn tekst wou hij de afstand tussen zichzelf en een onbekende grenswacht Nikita overbruggen.1De oorspronkelijke videoclip bij dit nummer had ik nog niet gezien toen ik dit schreef. Die clip maakt het verhaal meteen duidelijk, al blijft dat op het eerste zicht oppervlakkig en gaat er nog steeds een deel van de boodschap verloren. Twee werelden die haast elkaars tegenpolen leken. En toch zijn we uiteindelijk allemaal mens.
Do you ever dream of me
Do you ever see the letters that I write
When you look up through the wire
Nikita do you count the stars at nightAnd if there comes a time
Guns and gates no longer hold you in
And if you’re free to make a choice
Just look towards the west and find a friend
Mensen denken nog heel vaak in hokjes, en worden lastig wanneer blijkt dat ze zelf in een hokje zijn geplaatst. Kan je uiteindelijk wel iemand echt kennen? De wereld van toen was voor velen zwart-wit. Sindsdien zijn we wel wijzer geworden, maar dezelfde fout maakt men telkens weer.
Als we even de geschiedenis buiten beschouwing laten dan zou het je evenzeer kunnen zien als een oproep, los van ruimte of tijd, aan de toen reeds overleden partijleider Nikita Chroesjtsjov. Het is een uitgestoken hand in het donker.
Zou Nikita het ooit begrepen hebben denk je?
De oppervlakkige luisteraar en bewonderaar van de clip, denken uiteraard meteen aan een vrouw (en nog geen klein beetje expliciet in de video). Geen idee of Elton toen nog in de kast zat, maar ondertussen weet ik dat Nikita in Rusland een mannennaam is.
Zou Elton het toen geweten hebben?
Ik denk wel dat hij met zijn titelkeuze een beetje profiteerde van de unisex-klinkende naam.
Je mist hier nog één van de belangrijkste dingen van het nummer denk ik Stijn, Elton John is homo. Die coming out ging in twee stappen. (zie ook http://en.wikipedia.org/wiki/Elton_John#Sexuality_and_family). Waarom Nikita en niet Vladimir is misschien een correctere vraag.
Hoi Jan. Ik dacht dat het detail van zijn homoseksualiteit tegenwoordig wel duidelijk was. In de videoclip die ik achteraf bekeek is Nikita een vrouw, maar zoals jij en ik het interpreteerden gaat lijkt het inderdaad eerder om een man te gaan. Waar niks mis mee is. Maar wel vooruitstrevend voor die tijd. Nog een extra reden om tussen de regels te lezen.
Waarom Nikita en niet Vladimir? Ik denk dat dit net de finesse van Elton John was om een buitenlandse, gender-neutrale naam te nemen. Zo kreeg zijn nummer alle aandacht zonder meteen de hele platenwereld voor het hoofd te stoten.
Overigens, uit datzelfde Wikipedia artikel: “In September 2009, John announced his intention to adopt a 14-month-old boy, Lev, from an AIDS orphanage in Ukraine, but he was denied due to his age and marital status. Furnish stated they would continue to financially support Lev and his brother and would campaign for a change in Ukrainian law.” Hij is duidelijk nog bezig met het voormalige Oostblok.