Dit jaar 2016 blijkt bijzonder turbulent. De Brexit, Trump, en het collectieve besef dat 90% van onze tijd online gaat naar het lezen van artikelen over hoe turbulent 2016 wel niet is. Hier is wat Thomas Piketty, auteur van het veelbesproken boek Kapitaal in de 21ste eeuw, denkt dat de Europese Unie moet doen na het Britse vertrek uit de EU. Spoiler: het komt neer op strengere regels, minder belastingparadijzen en een herziening van hoe we met schulden omgaan. Oftewel: alles waar Britse politici allergisch voor zijn.
Welkom bij de club, maar dan zonder stemrecht
Het VK wil alle voordelen van de EU zonder de verplichtingen. Een beetje zoals een ex die nog steeds wil mee-eten van het kerstbuffet maar geen cadeau meebrengt.
Nieuwe status. Het Verenigd Koninkrijk zal trachten om een status te krijgen zoals die van Noorwegen, IJsland en Zwitserland. Het is de hoogste tijd om de Britten eraan te herinneren dat ze ervoor zullen moeten betalen. Noorwegen en IJsland maken deel uit van de Europese Economische Ruimte, die hen een volledige toegang tot de eenheidsmarkt garandeert. In ruil moeten de twee landen vrijwel alle wetten van de Unie toepassen en een bijdrage leveren aan de Europese begroting (ongeveer evenveel als de huidige Britse bijdrage, uitgedrukt in percentage van het BBP), terwijl ze geen stem hebben in de collectieve besluitvorming. Groot-Brittannië zal zijn weg zeker niet terugvinden door zich buiten het enige bestaande Europese overlegkader te plaatsen.
Londen, Luxemburg en andere fiscale speeltuinen
De City of London is als een casino waar alleen de huisbank wint. Tijd om de jackpot af te romen.
Financiële regels. Het is tijd om te praten over sancties tegen landen die het niet te nauw nemen met de reglementen: het Zwitserse bankgeheim, de Londense City en belastingparadijzen onder de Britse kroon. Als men de eurozone wil redden, zal men het roer drastisch moeten omgooien. Het lijkt me verstandig om nationale wetgevers geleidelijk aan in Europese wetgevers te veranderen en hen te verplichten om rekening te houden met het Europese algemene belang, in plaats van Europa als zondebok te gebruiken.
Schuld? Gewoon even opnieuw beginnen
Wanneer je creditcardrekening zo hoog is dat je weet dat je ‘m nooit meer gaat afbetalen, zeg je ook gewoon: “Ik heb eigenlijk een heel solide plan nodig om mijn financiën te herstructureren.”
Overheidsschuld herstructureren. Er moet dringend een moratorium komen op de Europese schulden, zolang de eurozone niet terugkeert naar een gezonde groei. Als de schuld zo hoog is dat de volgende generaties ze onmogelijk kunnen afbetalen, breng je beter de moed op om ze duidelijk te herstructureren. Geld drukken en nieuwe zeepbellen scheppen zal het probleem niet oplossen, integendeel. We hebben investeringsprogramma’s nodig in infrastructuur, opleiding en onderzoek.
Nationalisme: het politieke equivalent van achteruitrijden op de snelweg
Nationalisme: het idee dat als we gewoon allemaal hard genoeg ‘eigen volk eerst’ roepen, de economie zichzelf oplost.
Confrontatie met rechts. De opkomst van nationaal egoïsme en xenofobie leidt Europa recht naar de afgrond. Spanje is nu onbestuurbaar en de Franse en Duitse leiders worden zowat overal geconfronteerd met de opkomst van rechts-populisme en nationalisme, van het Verenigd Koninkrijk tot Polen en Hongarije. Die dreiging is gevaarlijker voor Europa dan de uitdaging van radicaal-links, dat eigenlijk alleen maar het gezond verstand laat spreken: de herstructurering van de Europese overheidsschulden is onvermijdelijk en moet zo snel mogelijk worden georganiseerd.
Piketty heeft geen geduld voor de illusie dat Brexit een glorieuze terugkeer naar de dagen van het Britse Rijk betekent. Zijn boodschap aan Europa? Stop met eindeloos brandjes blussen en begin een grootser plan te smeden. De vraag is of de Europese leiders luisteren, of dat ze gewoon nog een commissie oprichten om over de commissie na te denken.
Geschreven door Thomas Piketty als Mijn plan voor een nieuw Europa na de brexit in De Morgen (4 juli 2016, p. 14).