Het nieuwe NAVO-hoofdkwartier krijgt een feestelijke opening. Een moment van collectieve zelfgenoegzaamheid waarbij leiders van alle lidstaten zich verzamelen in Brussel om schouderklopjes uit te delen en officieel te verklaren dat ze nog steeds vrienden zijn. Donald Trump is erbij, vermoedelijk in een staat van lichte irritatie, want hij heeft al meermaals het nut van de alliantie in vraag gesteld. Niettemin zal hij opnieuw eisen dat Europa meer geld uitgeeft aan defensie, waarschijnlijk met de charmante ondertoon van een autoverkoper die zijn laatste modellen wil slijten. Want wat is de NAVO zonder een gezonde injectie Amerikaans wapentuig?
Poetin, patriottisme, en prangende paniekpolitiek
Toch blijft de NAVO relevant. Kijk bijvoorbeeld naar het noordoosten van Europa, waar geopolitiek niet zozeer een strategisch spel is, maar meer een permanente zenuwcrisis.
Hoe groot is de kans dat Poetin ooit een NAVO-land aanvalt of probeert te annexeren?
Een NAVO-insider: “Het collectieve leiderschap van tachtigers in de nadagen van de Sovjet-Unie was minder bedreigend dan de onbetwiste machtspositie van één machtshongerig persoon die tot grote risico’s bereid is om binnenlandse kritieke te smoren in patriottisme.” […] “De NAVO laat die landen niet aan hun lot over”, zegt een diplomaat. “De Amerikanen zijn militair aanwezig in Polen, de Britten in Estland, de Canadezen in Letland en de Duitsers (met Belgische hulp) in Litouwen.” […] Dit wordt dus een mooie nieuwe strik rond wat we sowieso al doen, zodat Trump naar huis kan met iets wat hij als een overwinning kan verkopen.
Turkije: bondgenoot of splijtzwam?
De situatie in het zuidoosten is dan weer een heel ander verhaal. De relatie tussen Turkije en de rest van de alliantie heeft de stabiliteit van een wankele Jenga-toren in een storm.
Ook de Turkse president Recep Tayyip Erdogan is van de partij, het scherpste steentje in de NAVO-schoen. Hoe moeten de andere lidstaten omgaan met een belangrijke lidstaat die stap voor stap naar een dictatuur aan het evolueren is? […] Turkije ligt niet alleen geografisch op een cruciale plek, het heeft bovendien — na de Verenigde Staten — de grootste strijdmacht van alle NAVO-lidstaten.
De NAVO is nog steeds een broederschap, maar wel een broederschap waarin sommige leden elkaar stiekem een mes in de rug willen steken, terwijl anderen gewoon hopen dat hun regio geen oorlog wordt binnen de komende vijf jaar. Of deze top iets fundamenteels verandert? Waarschijnlijk niet. Maar hij biedt in elk geval voldoende materiaal voor verhitte discussies, gespannen handdrukken en diplomatieke uitspraken die met drie lagen vaagheid zijn gecoat.
Quotes uit Mr. Trump, zijn we nog gezworen kameraden? door Steven De Foer (De Standaard, 24-25 mei 2017, pp. 10-11).