Een schuldenberg die sneller groeit dan een wolkenkrabber in Shanghai, en de oplossing? Gewoon even de cijfers herschrijven. Simpel!
In veel landen, waaronder België, zijn die private schulden sinds de crisis spectaculair gestegen. Dat komt omdat al deze landen zich aan de gevolgen van de financiële crisis probeerden te ontworstelen door extra geld te lenen. Het financiële systeem kan maar een beperkte mate van private schuld aan.
Het land dat het grootste gevaar vormt voor een nieuwe crisis is China. Daar is de private schuldenberg sinds 2008 met maar liefst 80% gestegen. Met bijna 210% van het BBP is die nu hoger dan in de Verenigde Staten net voor de crisis van 2008. Koppel dat aan een gigantische vastgoedzeepbel en je hebt er een dodelijke cocktails voor een nieuwe financiële crisis.
In China zijn alle grote banken staatsbanken. Als die de opdracht krijgen om de economie te ondersteunen via nog meer kredieten (en dus schulden), dan doen ze dat. En als de Chinese schuldenzeepbel echt te groot wordt, kan Peking de banken de opdrachten geven om een deel van de schulden af te schrijven. Want China is nu eenmaal een dictatuur, dan kan dat.
China heeft een unieke aanpak als het gaat om financiële crisispreventie: als de cijfers slecht zijn, verander je de definitie van slecht. Dat is een luxe die enkel autoritaire staten zich kunnen permitteren. Westerse economieën kunnen hier alleen maar jaloers op toekijken terwijl ze discussiëren over rentevoeten en begrotingstekorten.
Hoe los je een crisis op? Gewoon de balans herschrijven
Wat China doet, is niet per se nieuw. In het verleden hebben ook westerse economieën schulden weggepoetst door middel van inflatie, strategische afschrijvingen en gecontroleerde herstructureringen. Maar China heeft iets wat de VS en Europa niet hebben: absolute controle over de banken. Wanneer Peking besluit dat bepaalde schulden niet langer bestaan, dan bestaan ze niet meer. Einde discussie.
Het Westen moet zich voorbereiden op de mogelijkheid dat een imploderende Chinese schuldenberg een domino-effect heeft op de rest van de wereld. Het idee van belastingkredieten, zoals econoom Stephen Keen voorstelt, is interessant, maar geen wondermiddel. Een wederzijdse schuldkwijtschelding tussen landen, banken en particulieren zou een radicaler maar eerlijker alternatief zijn. Bijvoorbeeld: als ik jou 20 euro moet, jij mij 15 euro, dan schrappen we elk 15 euro en houd ik nog 5 euro over om te betalen. De resulterende lagere intresten op schulden zouden een enorme verlichting betekenen zonder dat leners oneerlijk behandeld worden.
Geschreven door econoom Stephen Keen als “Als Europa de schulden niet wegwerkt, zal extreemrechts dat doen” in De Standaard.