Dagelijks krijgen we meer informatie te verwerken dan een goudvis met een koffiediklezende TikTok-verslaving aankan. Daarom is het cruciaal om niet gedachteloos alles naar binnen te werken. De gerespecteerde historicus Yuval Noah Harari, beter bekend als ‘die man van Sapiens’, deelt in een recent interview met journalist Danny Ilegems enkele verontrustende gedachten over ons dagelijkse mediadieet.
Harari stelt dat volledig offline gaan inmiddels net zo realistisch is als proberen te overleven op lucht en optimisme. Bovendien moeten we kritisch leren denken, en dat terwijl we overspoeld worden door halfgare feiten, opgewarmd nepnieuws, en digitale snackbars vol pseudowetenschappelijke lekkernijen. Hoe zou Harari zelf omgaan met deze non-stop informatiestroom? En hoe kunnen we onszelf beschermen tegen de digitale junkfood, het equivalent van een dieet bestaande uit suikerspinnen en cheeseburgers?
De kunst van het digitale diëten
Q. Heeft het volgens u zin om te deconnecteren? Je terugtrekken uit digitale netwerken, je identiteit niet etaleren op sociale media, je data voor jezelf houden, onzichtbaar worden voor de digitale bewakingstechnologie, niet deelnemen aan de digitale economie, je smartphone in de sloot gooien: is dat een nuttige vorm van verzet?
Yuval Noah Harari, explaining the perils of digital junk food, or demonstrating a very restrained Macarena.
A. Dat kan nu niet meer, want dan plaats je jezelf buiten de samenleving, dan besta je bij wijze van spreken niet meer. Tot enkele jaren geleden had ik geen smartphone. Maar daardoor kon ik me op een gegeven moment niet meer in verbinding stellen met mijn bank, met mijn verzekering, met de overheid, met niets of niemand. Dus compleet deconnecteren lijkt me onmogelijk, maar het is wel een goed idee om een paar uur per dag te deconnecteren, of een paar dagen per maand. Je hebt een account, je bezit een smartphone, je gebruikt die, maar af en toe ga je analoog.
Ik vergelijk het vaak met eten. Je moet informatie zien als voeding voor de geest. Een paar eeuwen geleden was voeding schaars. Alles wat enigszins eetbaar was, werd verorberd. En hoe meer vet en suiker het bevatte, hoe beter, want dat gaf energie. Nu hebben we voedseloverschotten. En nu weten we dat we ziek worden van te veel vet en suiker. Dus nu diëten we. We beperken de hoeveelheid voedsel die we innemen, en we letten op wat we eten.
Zo zouden we ook met digitale informatie moeten omgaan. Oorspronkelijk was informatie zeldzaam. Om het even welk boek dat we vonden verslonden we. Nu is er informatieoverload, en het merendeel ervan is junk, zoals junkfood. Van te veel junkinformatie wordt onze geest ziek. Dus we moeten op informatiedieet.
Het basisprincipe is simpel. Eén: beperk de hoeveelheid informatie. Twee: wees mindful over de kwaliteit van de informatie, vermijd junk. Als je je geest de hele tijd voedt met haat en geweldsfantasieën, zul je een zieke geest krijgen. En drie: neem af en toe een informatievasten in acht. Zoals veel mensen, al dan niet aangespoord door hun geloof, in een bepaalde periode van het jaar vasten met eten en drinken. Want het gaat niet alleen over de hoeveelheden, het gaat ook over het verteren. Zoals je je lichaam tijd moet geven om voedsel te verteren, zo moet je je geest tijd geven om informatie te verteren.
Informatie obesitas voorkomen: de drie Harari-regels
Harari’s drie gouden regels om gezond om te gaan met digitale informatie, en te voorkomen dat je hersenen dichtslibben als een fastfoodverslaafde zonder zelfcontrole:
Beperk de consumptie en zet een limiet op de hoeveelheid informatiesnacks die je dagelijks consumeert.
Let op kwaliteit van de informatie die je consumeert. Kies je bronnen: wees kritisch, vermijd junk, en focus op waardevolle content. Vermijd intellectuele suikers, ga voor voedzame inhoud.
Neem regelmatig tijd voor ‘informatievasten’ en geef je brein de tijd om informatie te verwerken, net zoals je lichaam tijd nodig heeft om voedsel te verteren.
Een beetje digitale mindfulness kan dus geen kwaad. En wie weet, misschien leren we ooit weer genieten van een leven waarin we niet elke minuut overspoeld worden door pushmeldingen over dingen die we eigenlijk niet willen weten.
Sinds 2003 deelt Stijn Vogels zijn mening over mondiale merkwaardigheden. Gewapend met een geschiedenisdiploma en een scherpe pen zoekt hij naar zin in de chaos. Misschien vind je iets wat je aan het denken zet. Misschien ook niet. Maar dat is het risico van nieuwsgierigheid.
Bekijk meer berichten
