Dagelijks worden we constant gebombardeerd met informatie. Daarom is het cruciaal om bewust om te gaan met onze digitale consumptie. De gerenommeerde historicus Yuval Noah Harari, bekend van zijn bestseller Sapiens, deelt in een recent interview met journalist Danny Ilegems enkele belangrijke inzichten over dit erg actuele thema.
Harari benadrukt dat volledig deconnecteren in de huidige samenleving praktisch onmogelijk is geworden. Daarenboven moet je ook een eigen, kritische geest ontwikkelen. Niet makkelijk, in een wereld van halfbakken, snel, of fake news. Hoe zou Harari omgaan met de overvloed aan digitale informatie? En hoe kunnen we onszelf beschermen tegen digitaal junkfood?
Q. Heeft het volgens u zin om te deconnecteren? Je terugtrekken uit digitale netwerken, je identiteit niet etaleren op sociale media, je data voor jezelf houden, onzichtbaar worden voor de digitale bewakingstechnologie, niet deelnemen aan de digitale economie, je smartphone in de sloot gooien: is dat een nuttige vorm van verzet?
A. Dat kan nu niet meer, want dan plaats je jezelf buiten de samenleving, dan besta je bij wijze van spreken niet meer. Tot enkele jaren geleden had ik geen smartphone. Maar daardoor kon ik me op een gegeven moment niet meer in verbinding stellen met mijn bank, met mijn verzekering, met de overheid, met niets of niemand. Dus compleet deconnecteren lijkt me onmogelijk, maar het is wel een goed idee om een paar uur per dag te deconnecteren, of een paar dagen per maand. Je hebt een account, je bezit een smartphone, je gebruikt die, maar af en toe ga je analoog.
Ik vergelijk het vaak met eten. Je moet informatie zien als voeding voor de geest. Een paar eeuwen geleden was voeding schaars. Alles wat enigszins eetbaar was, werd verorberd. En hoe meer vet en suiker het bevatte, hoe beter, want dat gaf energie. Nu hebben we voedseloverschotten. En nu weten we dat we ziek worden van te veel vet en suiker. Dus nu diëten we. We beperken de hoeveelheid voedsel die we innemen, en we letten op wat we eten.
Zo zouden we ook met digitale informatie moeten omgaan. Oorspronkelijk was informatie zeldzaam. Om het even welk boek dat we vonden verslonden we. Nu is er informatieoverload, en het merendeel ervan is junk, zoals junkfood. Van te veel junkinformatie wordt onze geest ziek. Dus we moeten op informatiediëet.
Het basisprincipe is simpel. Eén: beperk de hoeveelheid informatie. Twee: wees mindful over de kwaliteit van de informatie, vermijd junk. Als je je geest de hele tijd voedt met haat en geweldfantasieën, zul je een zieke geest krijgen. En drie: neem af en toe een informatievasten in acht. Zoals veel mensen, al dan niet aangespoord door hun geloof, in een bepaalde periode van het jaar vasten met eten en drinken. Want het gaat niet alleen over de hoeveelheden, het gaat ook over het verteren. Zoals je je lichaam tijd moet geven om voedsel te verteren, zo moet je je geest tijd geven om informatie te verteren.
Harari stelt drie basisprincipes voor om gezond om te gaan met digitale informatie, en zo de informatie obesitas te voorkomen:
- Beperk de hoeveelheid en stel grenzen aan de hoeveelheid informatie die je dagelijks consumeert.
- Let op kwaliteit van de informatie die je consumeert. Wees kritisch, vermijd junk, en focus op waardevolle content.
- Neem regelmatig tijd voor ‘informatievasten’ en geef je geest de tijd om informatie te verwerken, net zoals je lichaam tijd nodig heeft om voedsel te verteren.
Bron: Danny Ilegems, InterviewYuval Noah Harari, in: De Morgen, 7 september 2024, Zeno, pp. 4-9.
