Binnen enkele uren1Kwart voor vijf ’s ochtends Belgisch tijd. wordt het Kepler Space Observatory gelanceerd vanop Kennedy Space Center in Cape Canaveral, Florida. De door NASA ontwikkelde satelliet moet op zoek gaan naar exoplaneten, planeten die draaien om andere sterren dan onze eigen Zon. Het onbemande ruimtetuig dankt zijn naam aan Johannes Kepler.
Kepler Space Observatory
De satelliet van 1000 kg beschikt over de grootste telescoop die tot nog toe in de ruimte werd gebracht. De telescoop onderzoekt echter geen gewoon licht. De supergevoelige lichtsensoren dienen namelijk om minieme fluctuaties binnen de helderheid van een ster te detecteren — m.a.w. het “knipperen” van sterren. Op die manier komt het toestel te weten wanneer planeten voorbij een ster schuiven. De telescoop is zo gevoelig dat hij, wanneer men hem naar de Aarde zou richten, gemakkelijk het aan- en uitschakelen van een straatlamp kan detecteren.
Gelijkaardige kleinere telescopen konden tot nog toe al planeten ter grootte van Jupiter en Saturnus ontdekken. Met deze nieuwe telescoop moet het ook mogelijk zijn om kleinere planeten, van gelijke grootte als onze Aarde, op te sporen. Deze ‘exoplaneten’ zijn van groot wetenschappelijk belang.
Exoplaneten
Exoplaneten zijn planeten die draaien om andere sterren dan de Zon. Tot nu toe hebben we nog geen enkele exoplaneet direct kunnen waarnemen. De huidige resultaten zijn gebaseerd op indirecte informatie en berekeningen. De eerste exoplaneet, 51 Pegasi b, werd ontdekt in de jaren 1990. De technologie was toen reeds ver genoeg gevorderd om voldoende gevoelige telescopen te bouwen. In de loop der jaren werden al enkele honderden exoplaneten ontdekt.
De nieuwe ruimtetelescoop is de eerste missie die echt in staat om aardachtige planeten te ontdekken in de “leefbare zone”. De leefbare zone is het gebied rond een ster waar de temperatuur precies goed is voor vloeibaar water, het essentiële ingrediënt voor leven zoals wij dat kennen. Tijdens het komende decennium worden nog meer van deze telescopen gelanceerd: Darwin (2015), Terrestrial Planet Finder (2020), New Worlds Mission (“Starshade”) en Space Interferometry Mission (“SIM PlanetQuest”).
Naast het wetenschappelijk belang moet de planetenjager ook enkele filosofische vraagtekens helpen beantwoorden. De telescoop kan eindelijk uitsluitsel brengen of de Aarde uniek is of niet. De voorbije eeuwen zagen we de filosofische opvatting van onze plaats in het universum al sterk veranderen, onder invloed van geleerden als Copernicus, Galileï en Kepler. Na de drieënhalf jaar-durende missie van Kepler moeten we alvast een antwoord hebben op de vraag: zijn we alleen in het heelal?
Johannes Kepler
Het nieuwe ruimteobservatorium dankt haar naam aan de Duitse astronoom Johannes Kepler (1571–1630). In zijn Astronomia Nova van 1609 bracht hij het wereldschokkende idee naar buiten dat planten niet in perfecte cirkels maar in ellipsen rond de Zon draaien. Tegenwoordig gebruikt met in de astronomie en ruimtevaart nog steeds de drie wetten van Kepler.
In dit Internationale jaar van de sterrenkunde lag het daarom ook erg voor de hand om een satelliet te noemen naar Kepler.
Lancering
(Enkele uren later) De lancering van de Delta II draagraket verliep succesvol. Na een testperiode van 60 dagen moeten we de eerste astronomische waarnemingen beginnen ontvangen.
Het ontwerp lijkt behoorlijk hard op een verroest blikje, niet? Maar niettegenstaande ben ik ervan overtuigd dat het een knap staaltje technologie bevat.